Η έννοια της εταιρικής και κοινωνικής ευθύνης στην σύγχρονη επιχείρηση

Abstract

Ο λεξικογραφικός ορισμός του οργανισμού αποδίδεται ως “η συνένωση των πόρων μίας ομάδας ατόμων προς την επίτευξη ενός κοινού αποτελέσματος”. Η αντικατάσταση των λέξεων “κοινού αποτελέσματος” από τις λέξεις “οικονομικού κέρδους” μας δίνει τον ορισμό της επιχείρησης. Οι περισσότερες επιχειρήσεις δεν σχεδιάζονται προκαταβολικά. Ξεκινούν με το όραμα αλλά και τους περιορισμούς των ιδρυτών τους και μεγαλώνουν προσαρμοζόμενες στις εκάστοτε επικρατούσες συνθήκες. Η έλλειψη ευαισθησίας στις αλλαγές των συνθηκών ή/ και η αδυναμία έγκαιρης προσαρμογής τους στα νέα δεδομένα προδικάζουν την σύντομη εξαφάνιση των ανεπιτυχών αυτών φορέων του επιχειρηματικού πνεύματος. Στους αιώνες που προηγήθηκαν της βιομηχανικής επανάστασης, η σταθερότητα του εξωτερικού περιβάλλοντος, το μικρό μέγεθος των επιχειρήσεων, και ο ανθρώπινος παράγοντας σαν το κυρίαρχο στοιχείο παραγωγής, επέτρεψαν την διαμόρφωση ενός επιπέδου αλληλεπιδράσεων μεταξύ κάθε επιχείρησης και του περιβάλλοντος της που να στηρίζεται, αν όχι στον αμοιβαίο σεβασμό, τουλάχιστον στην αμοιβαία αδυναμία επιβλαβούς αλληλεπίδρασης. Η βιομηχανική επανάσταση εισήγαγε την κυριαρχία της μηχανής επί του ανθρώπου εισάγοντας παράλληλα τεράστια ζητήματα ήθους και ευθύνης. Το μέγεθος των επιχειρήσεων γιγαντώθηκε και η δράση τους άρχισε να επηρεάζει στην αρχή ολόκληρες περιοχές και αργότερα ολόκληρες χώρες. Η ανισοκατανομή του πλούτου πήρε απρόσμενες διαστάσεις και οδήγησε ταχύτατα στην δημιουργία ενός νέου βιομηχανικού προλεταριάτου, η επιβίωση και οι προοπτικές του οποίου εξαρτιόταν εν πολλοίς από τις διαθέσεις των τοπικών εταιρικών γιγάντων (corporations). Η κλίμακα και ο ρυθμός αύξησης της παρατηρούμενης μεγέθυνσης επέβαλλε στα άτομα, τις επιχειρήσεις, τις τοπικές κοινωνίες αλλά και τους κρατικούς φορείς να επανεξετάσουν την φύση των δραστηριοτήτων τους και τις μεταξύ τους σχέσεις. Στο σημείο αυτό πρωτοδημιουργήθηκε η προγονή έννοια της “κοινωνικής εταιρικής ευθύνης”.