Αυτοκτονία και ψυχικές διαταραχές

Abstract

Αυτοκτονική συμπεριφορά ορίζεται ως η συμπεριφορά, κατά την οποία το άτομο θέλει να κάνει κακό στον εαυτό του με σκοπό να δώσει ένα τέλος στη ζωή του. Διαχωρίζεται στις απόπειρες αυτοκτονίας, κατά τις οποίες το άτομο δεν επιτυγχάνει τον τελικό του στόχο και τις ολοκληρωμένες αυτοκτονίες κατά τις οποίες επιτυγχάνεται ο στόχος αυτοκαταστροφής του. Αυτοκτονική συμπεριφορά παρατηρείται σχεδόν σε όλες τις ομάδες ηλικιών. Οι απόπειρες αυτοκτονίας των εφήβων μπορεί να οφείλονται στις δυσκολίες προσαρμογής που συνοδεύονται από έντονο άγχος, και ακραίες και απρόβλεπτες αλλαγές διάθεσης, που συνδέονται με τις αλλαγές στο σώμα, στον ψυχισμό και στις εξωτερικές συνθήκες της ζωής. Στους ηλικιωμένους σημαντικός παράγοντας που προκαλεί τάσεις αυτοκτονίες είναι οι ψυχικές ασθένειες και αυτή που κατέχει την πρώτη θέση είναι η κατάθλιψη. Ακολουθούν οι σωματικές ασθένειες, όπως η νόσος της γεροντικής άνοιας. Χρόνια νοσήματα τα οποία έχουν συνδεθεί με αυτοκτονική συμπεριφορά είναι ο καρκίνος, η χορεία του Huntington, η επιληψία, οι μυοσκελετικές διαταραχές και νοσήματα του κεντρικού νευρικού συστήματος. Η αρχή της αντικαταθλιπτικής θεραπείας είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη, εξαιτίας του ότι οι ασθενείς λαμβάνοντας ενέργεια έχουν τη δυνατότητα να πραγματοποιήσουν τις αυτοκαταστροφικές τους τάσεις. Σύμφωνα με τελευταίες μελέτες το παραπάνω συμπέρασμα διαψεύδεται. Το κάπνισμα λειτουργεί στους καταθλιπτικούς ως επιπρόσθετος επιβαρυντικός παράγοντας που τείνει στην αυτοκτονία λόγω ενός ενζύμου, της μονοαμινοξειδάσης που είναι μειωμένη και έχει καθοριστικό ρόλο στο μεταβολισμό της σεροτονίνης. Κυριότεροι παράγοντες αυτοκτονικής διάθεσης των στρατιωτών είναι η αλλαγή της ταυτότητάς τους, η δυσκολία προσαρμογής και οι σχέσεις με το αντίθετο φύλλο. Το διαδίκτυο και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης επηρεάζουν σημαντικά την καθημερινή ζωή των ανθρώπων είτε θετικά είτε αρνητικά, σε διάφορα ζητήματα. Ένα από αυτά τα ζητήματα είναι και οι αυτοκτονίες. Η αυτοκτονία στα μάτια των καταθλιπτικών φαντάζει ως ο μόνος δυνατός τρόπος για να ξεφύγουν από αυτήν την σκληρή πραγματικότητα. Ενώ, ασθενείς με διπολική διαταραχή «καταφεύγουν» στην αυτοκτονία υποφέροντας από έντονες ψυχολογικές διακυμάνσεις, ιδέες καταδίωξης ή μεγαλομανίας. Η αυτοκτονία στους ασθενείς με σχιζοφρένεια μπορεί να προκύπτει λόγω της κατάθλιψης ή των παραισθήσεων και των ψευδαισθήσεων που καθοδηγούν τον ασθενή. Η Ψυχογενής Ανορεξία σπάνια οδηγεί σε απόπειρες αυτοκτονίας, ενώ κρίνεται απαραίτητη η παρακολούθηση του ατόμου για τυχόν μετάπτωση σε Νευρική Βουλιμία, σε αυτήν ο κίνδυνος αυτοκτονίας κρίνεται μεγαλύτερος. Αυξημένος κίνδυνος αυτοκτονίας εμφανίζεται σε ασθενείς με διαταραχή πανικού, και αυξάνει όταν συντρέχει και κάποια ψυχιατρική διαταραχή. Συχνή επιπλοκή του μετατραυματικού stress, καθώς και των γυναικών που υποβάλλονται σε έκτρωση είναι ο αυτοκτονικός ιδεασμός. Γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε επέμβαση πλαστικής χειρουργικής του μαστού είναι πιο επιρρεπείς στην αυτοκτονία, λόγω χαμηλό βαθμό αυτοεκτίμησης. Η πρόληψη αυτοκτονίας επιτυγχάνεται με την έγκαιρη διάγνωση. H καλύτερη θεραπευτική παρέμβαση είναι η πρόληψη, με την έννοια πως όταν διαπιστώνονται καταστάσεις που λειτουργούν ως παράγοντες κινδύνου για την εκδήλωση αυτοκτονικής συμπεριφοράς, πρέπει να γίνονται παρεμβάσεις για την εξάλειψή τους. Η νοσηλευτική δεν ενδιαφέρεται μόνο για την παρεμπόδιση της πράξης της αυτοκτονίας ώστε να παραταθεί η ζωή του αρρώστου, αλλά αποβλέπει στη διερεύνηση όσο είναι δυνατό του ορίζοντα της ζωής και στη βελτίωση της ποιότητας αυτής, ώστε να ξαναβρεί την ελπίδα, να ανανεώσει τους σκοπούς της ζωής του. Είναι σημαντικό για τον κάθε γιατρό να θυμάται ότι η έγκαιρη διάγνωση των αυτοκτονικών σκέψεων και σχεδίων και η λήψη των αναγκαίων μέτρων προφύλαξης και θεραπείας μπορούν να αποτρέψουν την αυτοκαταστροφική πράξη.