Χρόνιος πόνος: ψυχοκοινωνική προσέγγιση

Abstract

Ο πόνος είναι μια ψυχολογική κατάσταση, η οποία εξαρτάται από τη συνειδητότητα, την αντιληπτική ικανότητα και το συναίσθημα. Η έκφραση του πόνου αναφέρεται σε μία συμπεριφορά, η οποία ασκεί ψυχολογικό αντίκτυπο και σε άλλα άτομα του περιβάλλοντος του ασθενή. Σε όλες τις μορφές κυρίως του χρόνιου πόνου υπάρχει πάντοτε κάποια ψυχολογική διάσταση. Σε κάθε ασθενή ο πόνος έχει και ένα διαφορετικό νόημα. Άλλοτε πάλι ο πόνος μπορεί να αποτελεί μια αποδεκτή δικαιολογία, ώστε να αποφύγει κάποια πράγματα ή να έχει κάποια προνόμια. Εδώ έγκειται και η ικανότητα προσέγγισης του ειδικού να αποσαφηνίζει κατά το δυνατόν το νόημα για τον ασθενή. Το απαγορευτικό πολλές φορές για τους ειδικούς, που ασχολούνται με την αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου είναι ότι, παρόλο που γνωρίζουν όλο και περισσότερα για τους νευροφυσιολογικούς μηχανισμούς που τον διέπουν, δύσκολα κατορθώνουν να καθορίσουν τις επιπτώσεις του στη λειτουργικότητα και στην ποιότητα της ζωής του ασθενή. Παρότι η ψυχολογική αντιμετώπιση παίζει διαφορετικού βαθμού ρόλο στην αντιμετώπιση του χρόνιου πόνου και σε κάθε στάδιο της θεραπείας του, στην πράξη δίνεται συνήθως σχετικά μικρή σημασία. Επίσης είναι ελάχιστη η συμμετοχή του ασθενή στη διαμόρφωση της θεραπείας και της διαχείρισης του πόνου του. Πολλοί γιατροί που ασχολούνται με την παρακολούθηση ασθενών με χρόνιο πόνο παραβλέπουν το ρόλο των ψυχολογικών παραγόντων και τη συμβολή τους στη διαχείριση του stress των ασθενών αυτών. Σε αυτό συμβάλλουν η μονοδιάστατη κυρίως ιατρική εκπαίδευση, η θεώρηση της μέχρι τώρα ιατρικής πρακτικής, ότι δηλαδή η ψυχολογική διάσταση της νόσου δεν αποτελεί κεντρικό σημείο αξιολόγησης, αλλά ανήκει στο περιθώριο της εκτίμησης της θεραπείας του ασθενούς. Η άποψη ότι αν αφαιρέσουμε την αιτία του πόνου, ο ασθενής θα αναρρώσει, φαίνεται ανεπαρκής. Έτσι ο νοσηλευτής παίζει καθοριστικό ρόλο αφενός στην ψυχική στήριξη του ασθενή και αφετέρου στην επανένταξή του, παράλληλα με την αναστροφή της παθοφυσιολογίας του πόνου που υπάρχει. Για την καλύτερη αποκατάσταση της υγείας του ασθενούς, οι σύγχρονοι νοσηλευτές χρειάζεται να είναι σε συνεργασία με τους ειδικούς ψυχικής υγείας και να εκπαιδευτούν και οι ίδιοι στις ψυχολογικές τεχνικές μείωσης του πόνου των ασθενών.